بیمه تامین اجتماعی چیست؟ شرایط، انواع و خدمات آن
اسفند
تاریخ شروع به کار سازمان تأمین اجتماعی به سال 1331 هجری شمسی باز می‌گردد. یکی از مهم‌ترین خدمات این سازمان از همان ابتدای فعالیت بیمه تامین اجتماعی بوده است. این بیمه به‌منظور حمایت کامل از کلیه افراد فعال در حوزه‌های مختلف شغلی در کشور بنا شد.
هم‌اکنون افراد بسیار زیادی از بیمه تامین اجتماعی استفاده میکنند. بیمه مخصوص سازمان تأمین اجتماعی دارای انواع مختلفی است که آشنایی با آنها یک ضرورت اساسی برای همه افراد به‌شمار می‌رود. اگر در رابطه با شرایط، انواع و خدمات این بیمه با پرسش خاصی روبه‌رو هستید، توصیه می‌کنیم ادامه این مقاله از یاری رسان تامین را از دست ندهید.
تعریف بیمه تامین اجتماعی چیست
به منظور شناخت بیمه تامین اجتماعی بهتر است به ماده یک قانون تامین اجتماعی اشاره کنیم. بر اساس این ماده می‌توان گفت که بیمه این سازمان جهت گسترش کلیه بیمه‌های اجتماعی در کشور و همچنین بهبود برنامه‌های مربوط به سازمان تأمین اجتماعی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جالب است بدانید که سازمان تأمین اجتماعی اگرچه زیر نظر وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است، اما بیمه تامین اجتماعی به‌طور کامل دارای استقلال مالی جداگانه‌ای است. همین استقلال مالی موجب میشود تا این سازمان بتواند خدمات خود را در این زمینه به بهترین شکل ممکن در اختیار اشخاص مشمول قرار دهد.
مهم‌ترین وظیفه این بیمه، تحت پوشش قرار دادن افراد فعال در حوزه‌های کاری مختلف است. بر اساس آمار موجود هم‌اکنون بیش از چهل میلیون نفر نسبت به بهره‌برداری از خدمات این بیمه اقدام میکنند که رقمی بسیار بالا محسوب میشود. در واقع منابع مالی مورد نیاز برای بیمه تامین اجتماعی از طریق واریز شدن مبلغ حق بیمه توسط همین چهل میلیون نفر دریافت خواهد شد.
بیمه تامین اجتماعی نهاد مستقلی است که امکان تجمیع آن با سایر نهادهای دولتی و حتی خصوصی وجود ندارد. در واقع تا زمانی که این بیمه مشغول به کار است، مسئولیت ارائه خدمات مختلف به بیمه‌شدگان خود را بر عهده خواهد داشت. شاید همین موضوع را بتوان یکی از مهم‌ترین مزایای این بیمه دانست، زیرا یک نوع اطمینان خاطر کلی را به افراد ارائه میدهد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد انواع بیمه، مقاله بیمه چیست را مطالعه کنید.
شناخت مفاهیم مختلف مربوط به بیمه تأمین اجتماعی
هر فردی که نیازمند استفاده از خدمات بیمه تامین اجتماعی است باید با یک سری اصطلاحات و عبارت خاص به‌طور کامل آشنایی پیدا کند تا بتواند امور خود را به پیش ببرد. در این بخش قصد داریم به برخی از مهم‌ترین اصطلاحات در این زمینه اشاره کنیم تا بتوانید درک بهتری از روند کلی ثبت‌نام در این بیمه و همچنین نحوه بهره‌گیری از خدمات آن داشته باشید.
اگر در مورد قوانین کار نیاز به مشاور بیمه دارید می توانید مقاله: راه‌های دریافت مشاوره بیمه تامین اجتماعی را بخوانید!
کارگاه
منظور از کارگاه محلی است که افراد تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی مشغول به کار هستند. تعیین‌کننده مکان کارگاه، کارفرما خواهد بود. کارمندان یا کارگران وظیفه دارند بر طبق قرارداد موجود بین آنها و کارفرما به کار در کارگاه مد نظر اقدام کنند.
فرد بیمه شده
هر فردی که با پرداخت مبلغ خاصی به نام حق بیمه امکان استفاده از خدمات بیمه تامین اجتماعی را دارد، بیمهشده نام می‌گیرد. افراد بیمهشده در هر حوزه‌ای به‌طور کامل تحت پوشش این بیمه هستند و می‌توانند از کلیه قابلیت‌های بیمه مربوط به سازمان تأمین اجتماعی نهایت بهره را ببرند.
کارفرما
کارفرما همان فردی به شمار می‌آيد که افراد بیمهشده تحت نظر وی نسبت به انجام امور محوله اقدام میکنند. شایان ذکر است که بخشی از حق بیمه تامین اجتماعی مربوط به هر فرد باید توسط کارفرما ارائه شود. کارفرمایان می‌توانند در حوزه‌های مختلفی مشغول به فعالیت باشند. علاوه بر این، کارفرما می‌تواند یک شخص حقیقی و یا یک شخص حقوقی باشد.
خانواده فرد بیمهشده
مورد دیگری که در این زمینه باید به آن اشاره کنیم، خانواده فرد بیمه شده است. منظور از خانواده کلیه افرادی محسوب میشود که به‌واسطه بیمه شدن فرد اصلی، می‌توانند از خدمات بیمه تأمین اجتماعی استفاده ببرند.
مستمری
در صورت احراز شرایط بازنشستگی یا از کارافتادگی، بیمه تامین اجتماعی موظف است ماهانه مبلغ معینی را به‌عنوان مستمری به بیمه شده پرداخت نماید.
در صورت فوت مستمری بگیر، مستمریِ وی به بازماندگان واجد شرایط و طبق قانون تامین اجتماعی پرداخت خواهد شد. مستمری بیمه‌شدگان با هم معمولاً تفاوت دارد.
حق بیمه
حق بیمه تامین اجتماعی همان مبلغی به شمار می‌آيد که به‌صورت ماهانه از حقوق فرد کسر خواهد شد و به حساب سازمان تأمین اجتماعی جهت استفاده از خدمات بیمه این سازمان واریز میشود. حق بیمه معمولاً با توجه به میزان درآمد هر فرد و نوع بیمه وی تعیین می‌گردد.
غرامت دستمزد
در برخی از شرایط خاص همانند بارداری و یا بیمار شدن فرد، امکان استفاده از غرامت دستمزد مربوط به بیمه تامین اجتماعی وجود دارد. این غرامت به‌صورت اختصاصی تنها در اختیار فرد بیمهشده قرار می‌گیرد و وی می‌تواند از آن استفاده کند. در واقع این غرامت یک نوع جایگزین برای حقوقی است که به وی پرداخت نمی‌شود.
برای مطالعه بیشتر در مورد انواع و نحوه محاسبه مفاصا حساب مقاله: مفاصا حساب بیمه چیست را بخوانید.
مهم‌ترین خدمات بیمه تأمین اجتماعی
حال که به بررسی اصلاحات کلی در مورد بیمه تامین اجتماعی اشاره کردیم، بهتر است نگاهی به خدماتی بیندازیم که بیمه‌شدگان می‌توانند از آنها استفاده کنند. این خدمات در واقع وظایف و تعهدات سازمان تأمین اجتماعی در قبال بیمه‌شدگانی محسوب میشود که با واریز کردن مبلغی به‌صورت ماهیانه قصد استفاده از خدمات مختلف این سازمان را دارند.
از جمله این خدمات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پرداخت کردن یک میزان مستمری معین به کلیه افراد بازنشسته که تحت پوشش این سازمان هستند. این همان حقوق بازنشستگی به شمار می‌آيد که میزان آن با توجه به موارد مختلفی همچون سوابق فرد، میزان حقوق فرد در دوران کار و… تعیین خواهد شد.
- حمایت کامل از افراد بیمهشده در زمان رخ دادن موارد ناگواری همچون حوادث مختلف
- پرداخت کردن یک میزان مستمری معین به افرادی که به دلایل متنوع به‌صورت غیر ارادی شغل خود را از دست داده اند.
- پرداخت هزینه‌های مربوط به تهیه وسایل پزشکی جهت درمان فرد بیمهشده یا هر یک از اعضای تحت تکفل وی.
- پرداخت غرامت دستمزد در زمانی که فرد دچار بیماری خاصی شده است و توانایی انجام امور عادی را ندارد.
- پرداخت غرامت دستمزد دوران بارداری به بانوان شاغل
- پرداخت مبلغی به‌عنوان تسهیلات ازدواج
- پرداخت مبلغی به‌عنوان مستمری پس از فوت فرد بیمه شده که در بخش قبل به آن اشاره کردیم.
شناخت انواع مختلف بیمه تامین اجتماعی
بر خلاف تصور بسیاری از افراد بیمه تامین اجتماعی تنها یک مورد خاص نیست، بلکه در چندین مدل مختلف ارائه میشود. دلیل این امر را می‌توان به وجود حوزه‌های شغلی مختلفی مرتبط دانست که هر یک از آنها دارای شرایط منحصر به فرد خود هستند.
به‌عنوان مثال برخی از افراد در کل دوره فعالیت خود قصد دارند تحت نظر کارفرمایان مختلف فعالیت کنند، این در حالی است که سایر افراد علاقه‌مند به فعالیت‌های مستقل هستند. همین تفاوت‌ها به‌معنای نیاز به استفاده از مدل‌های مختلف بیمه تامین اجتماعی محسوب میشود.
شناخت مدل‌های مختلف این بیمه به شما کمک می‌کند تا بتوانید بهترین گزینه موجود را با توجه به نیاز خود انتخاب کنید تا بتوانید از بیشترین مزایای ممکن بهره‌مند شوید. در این بخش از مقاله قصد داریم به برخی از مهم‌ترین انواع بیمه‌های تأمین اجتماعی اشاره کنیم تا بتوانید گزینه مناسبی را از بین آنان برگزینید.
بیمه خویش فرما
یکی از اصلی‌ترین انواع بیمه تامین اجتماعی، بیمه خویش فرما نام دارد. همان‌طور که از نام این بیمه می‌توان فهمید، وظیفه اصلی ارائه حق بیمه تمام در این نوع بر عهده خود فرد متقاضی است.
اگرچه بسیاری از بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی تحت نظر یک کارفرما امور شغلی مختلفی را انجام می‌دهند، اما در هر صورت این امکان برای سایر افراد نیز به‌وجود آمده است که حتی بدون وجود کارفرما نسبت به دریافت خدمات بیمه مخصوص تأمین اجتماعی اقدام کنند.
در هر صورت چنین افرادی نیز در برابر حوادث و نگرانی‌های مختلف مصون نیستند و به همین دلیل باید دارای یک بیمه مناسب مانند بیمه تامین اجتماعی باشند. بیمه خویش فرما خود به دو بخش اصلی تقسیم‌بندی میشود که عبارت‌اند از بیمه تامین اجتماعی حِرَف و مشاغل آزاد و بیمه اختیاری.
بیمه حِرَف و مشاغل آزاد
این بیمه تامین اجتماعی را می‌توان مختص به افرادی دانست که به‌صورت شخصی و یا با همراهی چند کارگر نسبت به انجام امور مختلفی اقدام میکنند. به‌منظور بهره‌برداری از این نوع بیمه، شخص متقاضی باید حتماً مجوز فعالیت از اتحادیه‌ها و اصناف مرتبط با حوزه کاری خود را دریافت کرده باشد تا بتواند از خدمات این نوع بیمه استفاده کند.
میزان حق بیمه مربوط به این مدل از انواع بیمه‌های تأمین اجتماعی متغیر بوده و می‌تواند درصدهایی مانند دوازده، چهارده و حتی شانزده درصد باشد. شاید بپرسید که مهم‌ترین تفاوت بین این موارد چه چیزی است؟ در پاسخ به این پرسش باید بگوییم که بیمه‌شدگان با حق بیمه دوازده درصد از خدمات کمتری نسبت به بیمه‌شدگان با حق بیمه شانزده درصد برخوردار خواهند بود. بنابراین، اگر به‌دنبال کسب بهترین خدمات ممکن هستید، باید حق بیمه شانزده درصدی را انتخاب کنید.
بیمه اختیاری
مدل دیگری از بیمه تامین اجتماعی خویش فرما، بیمه اختیاری نام دارد. این نوع از بیمه تامین اجتماعی شامل افرادی میشود که مشمول بیمه اجباری نبوده و از طرفی متقاضی خدمات بیشتری از سازمان تامین اجتماعی می‌باشند. در این نوع از بیمه تامین اجتماعی، مانند بیمه حِرَف و مشاغل آزاد، بیمه شده شخصاً مسئول پرداخت حق بیمه می‌باشد.
شایان ذکر است که خدمات مربوط به این نوع از بیمه تامین اجتماعی نسبت به بیمه حِرَف و مشاغل آزاد کامل‌تر بوده و به‌جز بیمه بیکاری و غرامت دوران بیماری و بارداری، سایر شرایط و امکانات بیمه اجباری را پوشش میدهد.
بیمه اجباری
مهم‌ترین و گسترده‌‌ترین نوع از بیمه تأمین اجتماعی، بیمه اجباری نام دارد. این نوع بیمه نشأت گرفته از ماده 148 قانون کار می‌باشد که بر اساس آن کارفرما موظف است از روز اول اشتغال کارگر در کارگاهش وی را بیمه نماید. امروزه بسیاری از بیمه‌شدگان مربوط به سازمان تأمین اجتماعی تحت همین نوع بیمه قرار دارند و از خدمات بی‌شمار آن استفاده میکنند.
همه کارفرمایان وظیفه دارند تا در هر شرایطی نسبت به بیمه کردن کارگران و کارمندان تحت نظر خود اقدام کنند. بیمه اجباری منجر به دریافت کلیه خدمات مربوط به بیمه سازمان تأمین اجتماعی میشود. در صورت عدم تأمین حق بیمه مد نظر توسط کارفرما، امکان شکایت از وی وجود دارد و کارفرما با مجازات بسیار سنگینی روبه‌رو خواهد شد.
مهم‌ترین شرط اصلی در زمان دریافت این نوع بیمه تامین اجتماعی احراز رابطه‌ی کاری بین کارفرما و کارگر می‌باشد که از راه‌های گوناگونی مانند پرینت حقوق واریز شده به حساب کارگر، قرارداد کار، استشهاد محلی و … قابل اثبات می‌باشد.
شایان ذکر است که به‌طور کلی هر ماه باید به میزان سی درصد از حقوق کارگر به‌عنوان حق بیمه به حساب سازمان تامین اجتماعی واریز گردد که از این میزان، 7 درصد سهم فرد بیمه شده و 23 درصد سهم کارفرما خواهد بود. نکته‌ی مهم آن است که درصد اعلام شده ارتباطی به سابقه‌ی کاریِ بیمه شده ندارد؛ به‌عنوان مثال چه یک سال سابقه کاری داشته باشید و چه ده سال، در هر صورت باید 30 درصد حق بیمه پرداخت گردد.
تفاوت بین پرداختی‌های بیمه تامین اجتماعی
از میزان سی درصدی که به آن اشاره کردیم، هفت درصد آن برعهده‌ی کارگر می‌باشد که کارفرما باید هر ماه مبلغ مذکور را از حقوق کارگر کسر و به همراه بیست و سه درصد سهم خود به سازمان تامین اجتماعی بپردازد.
همه افرادی که به‌دلیل وجود رابطه‌ی کاری بین آنها و کارفرما ملزم به انجام امور شغلی مختلفی هستند تحت بیمه اجباری قرار می‌گیرند. بیمه تامین اجتماعی از نوع اجباری برای افرادی که به امور شغلی خاصی همچون فریلنس و … مشغول به کار هستند گزینه مناسبی به شمار نمی‌آيد، زیرا بین آنان و کارفرما معمولاً رابطه‌ی کاری مدنظر ماده 148 قانون کار برقرار نمی‌باشد.
سخن پایانی
بیمه تامین اجتماعی یکی از مهم‌ترین بیمه‌های موجود در کشور محسوب میشود که دارندگان آن از مزایای مختلفی بهره‌مند می‌‌شوند. مهم‌ترین نوع این بیمه، بیمه اجباری نام دارد که شرط اصلی دریافت آن وجود رابطه‌ی کارگر و کارفرما است. امکان استفاده از دو مدل اصلی بیمه اختیاری نیز وجود دارد که در این متن به آنها اشاره کردیم.
میزان حق بیمه اختیاری دوازده الی شانزده درصد خواهد بود، این در حالی است که سهم کارگر از بیمه اجباری هفت درصد و سهم کارفرما بیست و سه درصد تعیین شده است. در صورتی که با پرسش خاصی در این رابطه روبه‌رو هستید و نیاز به کسب اطلاعات بیشتری در مورد بیمه تامین اجتماعی دارید، تنها کافی است تا پرسش خود را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید. مفتخریم تا شما کاربران گرامی را در این رابطه به‌صورت کامل همراهی کنیم.
منبع: https://www.tamin.ir
