صورت مالی چیست؟ معرفی انواع صورت مالی

صورت مالی، گزارشی درون سازمانی یا برون سازمانی است که تهیه و ارائه آن توسط شرکت‌های خصوصی یا نیمه خصوصی انجام می‌شود. در این گزارش جزئیات اقتصادی سازمان یا واحد اقتصادی مانند سود و زیان، هزینه‌ها، حقوق صاحبان سهام و از این موارد ذکر می‌گردد. در این مقاله از سایت یاری تامین توضیح می‌دهیم که صورت مالی چیست و با ذکر انواع صورت‌های مالی، به بررسی مفصل آنها می‌پردازیم؛ با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.

تعریف صورت مالی

صورت مالی عبارت است از مجموعه عملیات تأمین مالی و همچنین فعالیت‌های سرمایه‌گذاری که به صورت خلاصه انجام می‌شوند. گزارش‌های تهیه شده از طریق صورت‌های مالی حاوی اطلاعات و موارد مهمی هستند که از آنها به منظور سرمایه‌گذاری و افزایش اعتبار استفاده می‌کنند. به صورت کلی در روند تهیه صورت‌های مالی، مجموعه‌ای از قواعد و قوانین وجود دارند که در حسابداری به عنوان اصل پذیرفته می‌شوند.

دقت داشته باشید که صورت‌های مالی بر مبنای موارد مهمی تهیه می‌شوند که عبارت‌اند از:

• حاصل فعالیت بنگاه اقتصادی در یک دوره زمانی مشخص
• تنظیم بر اساس استانداردهای مشخص و بر مبنای اصول حسابداری
• استفاده برای پیش‌بینی و مقایسه شرکت‌ها

گزارش‌ها و صورت‌های مالی از اصول اولیه حسابداری استاندارد شده، تهیه و ارائه می‌شوند و کمک می‌کنند تا گزارش در تمامی سطوح هماهنگ باشند. تهیه صورت‌های مالی سالی یکبار قابل انجام است ولی معمولاً هر 6 ماه یکبار و یا حتی در زمان‌های کوتاه‌تر انجام می‌شود. از مزایای استفاده از صورت مالی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تعیین اینکه آیا کسب و کار قادر به پرداخت بدهی‌های خود است؟
• بررسی جزئیات معاملات تجاری خاص
• به دست آوردن نسبت‌های مالی از اظهاراتی که می تواند وضعیت کسب‌وکار را نشان دهد.
• تعیین توانایی کسب‌وکار برای تولید وجه، منابع و استفاده از آن وجه

اگر حسابدار هستید و با فرایند حسابرسی بیمه آشنایی ندارید مقاله: حسابرسی بیمه تامین اجتماعی چیست؟ را بخوانید.

معرفی انواع صورت مالی

در این بخش انواع مختلف صورت مالی را مورد بررسی قرار می دهیم که شامل 6 مورد می‌شود و موارد 1 تا 4 صورت‌های مالی اساسی هستند.

1. ترازنامه

با این تفاسیر می‌توان گفت که تزارنامه یک صورت وضعیت مالی از شرکت است که میزان دارایی و بدهکاری شرکت را نشان می‌دهد. همچنین در صورتی که میزان بدهی شرکت بیشتر از دارایی باشد، باید دقت بیشتری را برای بررسی به کار ببرید. در حالت کلی عناصر اصلی و سه‌گانه ترازنامه عبارت‌اند از:

• دارایی‌ها
• بدهی‌ها
• سرمایه و حقوق صاحبان سهام

2. صورتحساب سود و زیان انباشته

یکی دیگر از اجزای صورت مالی صورت سود و زیان نام دارد که نتیجه فعالیت یک واحد تجاری را با نمایش میزان درآمد و هزینه و سود یا زیان در بازه زمانی و تاریخی مشخص ارائه می‌دهد. دقت داشته باشید که یکی از مهم‌ترین معیارها در هنگام انتخاب سهام یک شرکت، میزان سودآوری آن است و هرچقدر میزان سودآوری شرکت بیشتر باشد، قیمت سهام آن در بازار بورس بیشتر خواهد بود.

از طرفی شرکت‌ها باید در پایان سال مالی، صورت سود و زیان را تهیه کنند و میزان سودآوری را به مدیران و سهامداران تحویل دهند. صورتحساب سود و زیان با نشان دادن سود یا زیان شرکت مشخص می‌کند که سود یا زیان موردنظر از طریق عملیات و تصمیمات مالی شرکت به دست آمده است و عملکرد شرکت در یک بازه زمانی مشخص را نشان می‌دهد. سود و زیان با استفاده از دو روش یک مرحله‌ای و دو مرحله‌ای محاسبه می‌شود.

در روش اول تمامی درآمدها و سپس تمامی هزینه‌ها لیست و محاسبه می‌گردند. پس از آن، تفاوت این دو مقدار به دست می‌آید و در صورتی که مقدار مثبتی به دست آمده باشد، برابر خواهد بود با میزان سود شرکت در یک دوره خاص. در طرف مقابل، اگر مقدار به دست آمده منفی باشد، میزان ضرر شرکت در دوره خاص را نشان می‌دهد.

در روش دو مرحله‌ای محاسبه سود و زیان، ابتدا محاسبه درآمدها و هزینه‌های عملیاتی انجام می‌شود و سپس درآمدها و هزینه‌های غیرعملیاتی محاسبه می‌گردند. در مرحله بعد اختلاف این دو مقدار، میزان سود یا زیان پیش از کسر مالیات را نشان می‌دهد. لازم به ذکر است که در صورت سود و زیان موارد زیر ارائه می‌شوند:

• میزان فروش شرکت
• میزان هزینه‌های شرکت
• سود ناخالص
• سود عملیاتی
• سود ویژه
• سود هر سهم
• درآمد عملیاتی
• درآمد غیرعملیاتی

اگر حسابدار هستید و به قوانین بیمه تامین اجتماعی آشنایی ندارید؛ می‌توانید برای دریافت مشاوره بیمه، مقاله راه‌های دریافت مشاوره بیمه تامین اجتماعی را مطالعه کنید.

3. صورتحساب گردش سود و زیان جامع

صورت سود و زیان جامع یکی دیگر از اجزای اصلی صورت مالی است که با استفاده از آن، کلیه تغییرات افزایش یا کاهش ناشی از درآمدها یا هزینه‌ها اعم از تحقق یافته یا تحقق نیافته را طی یک دوره مالی نشان می‌دهد. لازم به ذکر است که عملکرد یک واحد تجاری بر اساس صورت سود و زیان و صورت سود و زیان جامع بررسی می‌شود.

هدف از تهیه صورتحساب سود و زیان جامع و صورتحساب سود و زیان این است که کلیه درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده در طول یک دوره مالی ارائه شوند. سود جامع یک شرکت برابر است با دارایی‌های خالص شرکت در یک دوره مالی که از عواملی به جز مبادلات سرمایه‌ای به دست می‌آید و دقت داشته باشید که در سود جامع معمولاً سود اقتصادی لحاظ می‌شود. از جمله مواردی که در صورتحساب سود و زیان جامع ذکر می‌شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سود یا زیان خالص دوره
• سایر درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده به تفکیک

از جمله درآمدها و هزینه‌ها نیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درآمدها و هزینه‌هایی که از تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت مشهود ناشی می‌شوند.
• تمامی تفاوت‌های تسعیر ارز حاصله در واحدهای مستقل خارجی
• مبلغ تجدید ارزیابی سرمایه‌گذاری‌های طبقه‌بندی شده تحت عنوان دارایی غیرجاری
• درآمدها و هزینه‌های در نظر گرفته شده به عنوان حقوق صاحبان سرمایه طبق استانداردهای حسابداری و به استناد قوانین

برای مطالعه بیشتر مقاله: حسابداری مالی چیست؟ اهمیت و کاربرد آن را بخوانید!

4. صورت گردش وجوه نقد

صورتحساب گردش وجوه نقد به گزارشی از تغییرات در وجه نقد یک واحد تجاری می‌گویند که از فعالیت‌های عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی در یک دوره زمانی به دست می‌آید. با استفاده از این صورت جریان، اندازه‌گیری نقدینگی یک شرکت در طی مدت یک سال انجام می‌شود. در واقع، این اصل از صورت مالی، منابع و مصارف وجوه نقد را در طی یک سال اندازه‌گیری می‌کند.

صورت‌جریان وجوه نقد یکی از صورت‌های مالی اصلی به شمار می‌رود که براساس ترازنامه و صورت سود و زیان محاسبه می‌شود و گردش پول نقد نیز جزو مسائل حیاتی شرکت محسوب می‌گردد.

5. صورت مالی میان دوره ای

یکی دیگر از صورت‌های مالی، صورت مالی میان‌دوره‌ای است که کمتر از یک سال و معمولاً به صورت سه‌ماهه ارائه می‌شود. تهیه این صورت‌های مالی، الزامی نیست ولی به دلیل اهمیت بالای آن در گزارش اطلاعات مفید در رابطه با توان کسب سود و شرایط مالی و نقدینگی واحد تجاری برای سرمایه‌گذاران، اعتباردهندگان و غیره، آن را تهیه می‌کنند.

لازم به ذکر است که اگر یک واحد تجاری، عرضه سهام و اوراق بهادار خود به مردم را در دستور کار قرار دهد، براساس قوانین سازمان بورس و اوراق بهادار، باید گزارشات میان‌دوره‌ای تهیه و منتشر کند. صورت مالی میان دوره‌ای شامل محتوا یا اطلاعات مختلفی از جمله ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت سود و زیان میان جامع، صورت‌جریان وجوه نقد و یادداشت‌های توضیحی است. گردآوری این اطلاعات در بازه‌های زمانی کوتاه و مکرر، زمانبر و در برخی مواقع حاوی اطلاعات تکراری خواهد بود.

در چنین مواردی، واحد تجاری موردنظر تصمیم به تهیه گزارشات میان‌دوره‌ای می‌گیرد و اطلاعات کمتر و مختصری را ارائه می‌دهد. در صورت مالی میان‌دوره‌ای اطلاعات تکراری قبلی گزارش نمی‌شود و فعالیت‌ها و رویدادهای جدید سازمان ارائه می‌گردد. با توجه به این موارد می‌توان گفت که یکی از اهداف گزارشات میان‌دوره‌ای، به‌روز کردن اطلاعات آخرین صورت‌های مالی سالانه است.

برای آشنایی بیشتر با استانداردها، اصول و انواع حسابداری مقاله: حسابداری چیست؟ را بخوانید!

6. صورت سرمایه

برای محاسبه سرمایه موسسات و شرکت‌های غیرسهامی در پایان دوره، باید سرمایه موسسه در ابتدای دوره مالی و همچنین تغییرات سرمایه طی دوره مالی اندازه‌گیری شود. به همین دلیل، گزارش صورت سرمایه در پایان دوره مالی ارائه می‌شود. با این تفاسیر، به گزارشی که در آن تغییرات سرمایه موسسه در طی دوره مالی درج می‌شود، صورت سرمایه می‌گویند.

برای تهیه این گزارش، در ابتدا سود خالص دوره مالی و سرمایه‌گذاری مجدد صاحب موسسه به سرمایه اول دوره اضافه می‌شود. سپس با کم کردن برداشت صاحب موسسه از آن، می‌توان مانده حساب سرمایه در پایان‌دوره را به دست‌آورد. اگر موسسه موردنظر زیان کرده باشد، سرمایه‌گذاری مجدد صاحب موسسه در صورت سرمایه اول دوره اضافه می‌شود.

هدف از صورت مالی چیست؟

در اصل، تهیه صورت مالی به ما کمک می‌کند تا بتوانیم جواب 3 سؤال بسیار مهم را پیدا کنیم که عبارت‌اند از:

1. در این زمان دارایی‌هایمان چیست؟
2. محل به دست آمدن دارایی‌هایمان از کجاست؟
3. در بازه زمانی مشخص شده، به چه هدفی دست یافته‌ایم؟

محدودیت های صورت مالی

صورت‌های مالی محدودیت‌هایی دارد که مهم‌ترین آن را می‌توان تهیه آن براساس اصل بهای تمام شده تاریخی اشاره کرد و در این خصوص نرخ تورم نیز نادیده گرفته می‌شود. لازم به ذکر است تمامی صورت‌های مالی حسابداری، از یادداشت‌های توضیحی برخوردارند که به اندازه خودِ انواع صورت مالی اهمیت دارند و به نوعی شرایط مندرج در قراردادهای رسمی به شمار می‌روند. با این تفاسیر، در زمان ارائه گزارش‌های سالانه عملکرد شرکت، در وهله اول مطالعه یادداشت‌های توضیحی همراه آن و سپس بررسی و تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی حسابداری توصیه می‌شود.

مطالعه بیشتر: حسابداری خدماتی چیست و چگونه انجام می شود؟

افشای اطلاعات صورت مالی حسابداری

شرکت وظیفه دارد که انواع صورت‌های مالی و یادداشت‌های همراه را تهیه کند و میزان افشای اطلاعات و یادداشت‌ها را با رعایت استانداردهای حسابداری برعهده گیرد. همچنین هر کدام از انواع صورت مالی اساسی نشان‌دهنده پول در کسب‌وکار هستند و حسابرسی تمامی آنها در فرآیند حسابرسی انجام می‌شود.

البته اظهار نظر در رابطه با کفایت افشای اطلاعات برعهده حسابرس خواهد بود. دقت داشته باشید که افشاگری مالی با توجه به اینکه یک موضوع قضاوتی به شمار می‌رود، باید کفایت لازم برای سهامداران ایجاد کند. یادداشت‌های همراه گزارش مالی بهتر است به گونه‌ای شفاف تنظیم شود که مراجعه‌کنندگان بتوانند از اطلاعات واقعی شرکت تا حدودی باخبر باشند.

سخن پایانی

در این مطلب توضیح دادیم که صورت مالی چیست و شامل انواع مختلفی از جمله ترازنامه، صورتحساب سود و زیان انباشته، صورت سود و زیان جامع، صورت گردش وجوه نقد و غیره می‌شود.

صورت‌های مالی باید به‌گونه‌ای تنظیم شوند که ارائه اطلاعات به مدیر شرکت، سهامداران یا بستانکاران بدون هیچ پیچیدگی انجام شود. با توجه به اینکه اطلاعات مالی هر شرکت جزو اصلی‌ترین سرمایه آن شرکت به شمار می‌روند، بررسی صورت مالی از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود.

منبع: https://www.investopedia.com

سوالات متداول صورت مالی