بیمه قرارداد پیمانکاری چیست؟ قوانین و نحوه محاسبه آن

بسیاری از اتفاقات دور از ذهن، ممکن است در زندگی هر فردی رخ دهد و به جان و مال او آسیب وارد کند. این امر نیاز به محافظت از خود در برابر خسارات ناشی از چنین حوادثی را تشدید می‌کند. مفهوم بیمه بر این اساس است. یکی از مهم‌ترین موضوعات در قراردادهای کاری پیمانکاری، بحث پرداخت بیمه است.

این مبحث همیشه یکی از دغدغه‌های مهم کارفرمایان و پیمانکاران بوده است و باید اطلاعات لازم در مورد نوع بیمه و میزان پرداختی آن ارائه شود. زیرا در این روش پرداخت بیمه بر اساس حق‌الزحمه‌ای پرداخت می‌شود که فی‌‌مابین پیمانکار و کارفرما در قرارداد ذکر می‌شود. بنابراین ما قصد داریم در این مطلب از سایت یاری رسان تامین اطلاعات لازم را در مورد بیمه قرارداد پیمانکاری برای شما ارائه دهیم.

تعریف قرارداد پیمانکاری

در ابتدا لازم است بدانید که به چه قراردادهایی پیمانکاری گفته می‌شود. بسیاری از کارفرمایان و مدیران، نمی‌توانند تمامی پروژه‌های خود را به‌ طور مستقل انجام دهند. بنابراین تصمیم می‌گیرند بخشی یا کل پروژه را به عهده شخص یا اشخاص قرار دهند تا در بازه زمانی مشخص آن پروژه را انجام داده و تحویل دهند.

قراردادی که بین کارفرما و این اشخاص منعقد می‌شود را قرارداد پیمانکاری می‌گویند و فردی که پروژه را تحویل می‌گیرد و سرپرستی گروه را بر عهده دارد، به‌عنوان پیمانکار یا مقاطعه‌کار شناخته می‌شود.

بر اساس تعریف ارائه شده توسط مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، پیمانکار یا مقاطعه کار، عبارت است از شخص حقیقی یا حقوقی ذیصلاحی که براساس اسناد و مدارک پیمان، مسئولیت اجرای عملیات پیمان را به عهده می گیرد.

در قراردادهای پیمانکاری علاوه بر ذکر تاریخ مشخص برای تحویل پروژه، دستمزد مشخص و بیمه نیز تعیین می‌شود. قراردادهای پیمانکاری معمولاً برای کارهای مختلفی بسته می‌شود؛ از جمله: ساخت و ساز، حمل و نقل، ارائه خدمات مختلف و … که کارفرما آن را به پیمانکار سپرده و در زمان مشخص انتظار دارد که کار را تحویل بگیرد.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد انواع بیمه، مقاله بیمه چیست را مطالعه کنید.

بیمه قرارداد پیمانکاری چیست؟

برای آنکه توضیح دهیم بیمه قرارداد پیمانکاری چیست، شاید بد نباشد که ابتدا بفهمیم تعریف قرارداد پیمانکاری چیست.

قرارداد پیمانکاری، پیمانی است مکتوب فی مابین کارفرما با پیمانکار اصلی یا پیمانکار اصلی با پیمانکاران فرعی یا مابین پیمانکاران فرعی با یکدیگر که بیان کننده تعهدات و التزام طرفین قرارداد در موضوع پیمان آنان است. در قرارداد پیمانکاری مواردی از قبیل مشخصات طرفین قرارداد، موضوع، مبلغ، مدت پیمان، تعهدات و اختیارات کارفرما و پیمانکار و فسخ یا خاتمه پیمان مشخص می شود.

وقتی کارفرما و پیمانکاری قراردادی را برای انجام پروژه تنظیم می‌کنند، پیمانکار ملزم به بیمه نمودن پرسنل شاغل در قرارداد می‌شود که به آن بیمه قراردادهای پیمانکاری می‌گویند. تنظیم قرارداد پیمانکاری و بیمه آن، کار راحتی نیست و عوامل زیادی باید مورد بررسی قرار گیرد که شامل بندها و موارد مختلفی هستند.

بنابراین نه تنها کارفرمایان بلکه پیمانکاران نیز باید از شرایط تنظیم قرارداد پیمانکاری و بیمه آن اطلاعات کافی داشته باشند. بیمه‌ قرارداد پیمانکاری ابزاری برای نظارت سازمان تامین اجتماعی بر بیمه شدن پرسنل شاغل در قراردادهای پیمانکاری، جهت استفاده‌ی این افراد از خدمات و تعهدات سازمان تامین اجتماعی، می‌باشد.

برای مطالعه بیشتر در مورد انواع و نحوه محاسبه مفاصا حساب مقاله: مفاصا حساب بیمه چیست را بخوانید.

چه کسانی به بیمه پیمانکاران نیاز دارند؟

پیمانکاران، پیمانکاران فرعی و تجار مستقل باید بیمه پیمانکاران تجاری را داشته باشند. همانطور که قبلاً ذکر شد، این بیمه ابزاری برای نظارت سازمان تامین اجتماعی بر بیمه شدن پرسنل شاغل در قرارداد پیمانکاری می‌باشد و از حقوق بیمه‌شدگان دفاع می‌کند.

اگر در مورد قوانین کار نیاز به مشاور بیمه دارید می توانید مقاله: راه‌های دریافت مشاوره بیمه تامین اجتماعی را بخوانید!

چرا به عنوان پیمانکار به بیمه نیاز دارم؟

به طور معمول، به عنوان یک پیمانکار، شما به‌صورت مستقل کار می‌کنید و تجارت خود را دارید که اغلب به عنوان یک شرکت محدود در حد یک یا چند نفر شناخته می‌شود. این بدان معنی است که شما معمولاً از مزایایی مشابه کارمندان مانند دریافت بیمه عمر، از کارافتادگی یا تصادف برخوردار نخواهید شد.

اگر مشکلی در محل کار شما پیش بیاید، مسئولیت و هزینه‌ها کاملاً بر عهده شماست. همچنین برای مشتریان معمول است که قبل از انجام کار درخواست کنند که پیمانکاران انواع خاصی از بیمه (مانند بیمه غرامت حرفه‌ای) را در اختیار داشته باشند. این برای محافظت از شما و آنها از ضرر مالی در صورت وقوع یک حادثه است.

حق بیمه‌ی قراردادهای پیمانکاری چگونه محاسبه می‌شود؟

حق بیمه قراردادهای پیمانکاری به عوامل گوناگونی مانند موضوع قرارداد، تعهدات طرفین، میزان استفاده از ماشین‌آلات در پروژه، محل انجام کار موضوع قرارداد و … وابسته می‌باشد و هر کدام از این موارد می‌تواند حق بیمه قرارداد پیمانکاری را به حد قابل توجهی تغییر دهد.

قانون تامین اجتماعی در مورد بیمه پیمانکاری چه می‌گوید؟

در ماده 38 قانون سازمان تامین اجتماعی آمده است که وقتی کار یا پروژه‌ای به‌صورت پیمانکاری به شخص حقیقی یا حقوقی واگذار می‌شود، کارفرما باید پیمانکار را متعهد نماید که تمامی نیروهای شاغل در قرارداد پیمانکاری را بیمه کند. یعنی نیروهایی که در انجام پروژه پیمانکاری فعالیت دارند باید از طرف پیمانکاران بیمه شوند.

همچنین یکی دیگر از مواردی که کارفرماها و پیمانکاران باید در نظر داشته باشند این است که سازمان تامین اجتماعی جهت تضمین بیمه شدن تمامی منابع انسانی کارهای پروژه‌ای و پیمانکاری، کارفرمایان را ملزم کرده است که درصدی از هزینه پرداختی به پیمانکاران را نزد خود نگه دارند.

این مبلغ که شامل علی‌الحساب پنج درصد مبلغ ناخالص از صورت وضعیت کار بوده، باعث شده است تا وقتی که پیمانکار به پرداخت تمام حق بیمه نیروها اقدام نکرده است، تسویه حساب کامل از سوی کارفرما با او انجام نشود. سازمان تامین اجتماعی با این عمل باعث شده است تمامی افراد شاغل به‌صورت پیمانکاری بیمه شوند و همچنین پیمانکار تسویه حساب کامل بیمه قرارداد پیمانکاری را انجام دهد.

برای آشنایی با مزایای بیمه تامین اجتماعی، حتماً مقاله بیمه تامین اجتماعی چیست را بخوانید.

وظایف کارفرما و پیمانکار در قبال حق بیمه پیمانکاری

وظایف کارفرما: همان‌طور که گفته شد، کارفرما باید 5 درصد از صورت وضعیت دستمزد پیمانکار را نزد خود نگه دارد. علاوه بر این او موظف است آخرین قسط پیمانکار را تا زمان پرداخت و ارائه مفاصاحساب تامین اجتماعی نزد خود نگه دارد. با این عمل او در قبال سازمان تامین اجتماعی ضمانت می‌کند که پیمانکار تعهداتش نسبت به این سازمان را اجرایی کند.

در صورتی که به این تعهدات پایبند نباشد، بیمه تامین اجتماعی از محل سپرده کارفرما این خسارت را جبران می‌کند.

وظایف پیمانکار: وقتی کارفرما 5% صورت وضعیت را علی‌الحساب نزد خود نگه دارد، پیمانکار موظف است لیست کارکنان را تهیه کرده و با توجه به نوع قرارداد عمرانی و غیرعمرانی، به همراه منبع مالی، به سازمان تامین اجتماعی مراجعه کرده و حق بیمه را پرداخت نماید.

بیشر بخوانید: بیمه اجباری چیست؟

حق بیمه در قرارداد پیمانکاری به چه صورت پرداخت می‌شود؟

پروژه‌های پیمانکاری معمولاً به دو صورت اجرا می‌شوند، در دسته اول پیمانکار خودش به‌طور کامل پروژه را به عهده می‌گیرد و در دسته دوم بخشی از کار را به پیمانکار فرعی می‌سپارد.

1. اگر پیمانکار تمام پروژه را خود به عهده گیرد.

• اگر پیمانکار کارگری نداشته و به تنهایی کار را انجام دهد، مشمول پرداخت حق بیمه قرارداد پیمانکاری و حبس 5% نزد کارفرما نیز نخواهد بود.
• اگر پیمانکار نیروهایی را تحت استخدام خود داشته باشد. دو حالت پیش می‌آید که در حالت اول اگر رابطه کارگر و کارفرمایی مابین پیمانکار و پرسنل شاغل وجود نداشته باشد، در این صورت قانون تامین اجتماعی شامل آن‌ها نمی‌شود. حالت دوم زمانی است که کارگران با پیمانکار در کارگاه ارتباط دارند. در این حالت نوعی رابطه کارگری و کارفرما پیش می‌آید. کارفرما باید پیمانکاران را ملزم کند تا تمامی پرسنل شاغل در قرارداد را بیمه نماید.

2. اگر پیمانکار اصلی بخشی از کار را به پیمانکار دیگری واگذار کند.

در این صورت هم دو حالت پیش می‌آید:

• اینکه پیمانکار ثانوی، کار را به تنهایی انجام دهد و مشمول قوانین حق بیمه نشود.
• پیمانکار فرعی کارگرانی را تحت نظارت خود داشته باشد. که در این صورت تمامی قوانین بالا شامل حال پیمانکار دوم هم خواهد شد و باید رعایت شود.

روش محاسبه حق بیمه قرارداد پیمانکاری

ماده 38 قانون تامین اجتماعی، روش محاسبه حق بیمه پیمانکاری را به 3 روش کلی تقسیم کرده است که عبارت‌اند از:

1. قراردادهای بیمه پیمانکاری عمرانی
2. قراردادهای بیمه پیمانکاری غیرعمرانی
3. قراردادهای بیمه پیمانکاری عمرانی خاص

1. قراردادهای پیمانکاری عمرانی

قراردادهایی که دو شرط اعلام شرایط قرارداد براساس فهارس سازمان برنامه بودجه و همچنین تامین اعتبار از محل بودجه‌ی استانی یا ملی را هم‌زمان داشته باشند، مشمول تیپ قراردادهای عمرانی می‌شوند. در اکثر موارد کارفرمای این قراردادها ارگان‌های دولتی می‌باشند.

در این مدل بیمه قرارداد پیمانکاری، حق بیمه کمتری نسبت به قراردادهای غیرعمرانی پرداخت می‎‌شود. قراردادهای طرح عمرانی بر اساس مصوبات 129 و 143 شورای سازمان تامین اجتماعی بررسی می‌شود که به شرح زیر است:

• حق بیمه قرارداد عمرانی مهندسین مشاور در این قرارداد‌ها، نیاز به مصالح زیادی نیست و حتی اگر نیاز هم باشد هزینه لازم برای تامین آن کم است. در این قرارداد‌ها حق بیمه 14% ناخالص کارکرد به اضافه 6/1 درصد حق بیمه بیکاری است که جمعاً حدود 6/15 درصد کارکرد ناخالص می‌شود.
• حق بیمه قرارداد عمرانی اجرایی این قراردادها مربوط به پروژه‌های اجرایی مانند احداث بزرگراه‌هااست. در این حالت پیمانکار باید صورت وضعیت حق بیمه را به کارفرما داده و کارفرما بر اساس آن حق بیمه را در ابتدا از دستمزد جدا کرده و پرداخت کند. در این نوع بیمه قرارداد پیمانکاری به‌طور کلی 6/6 درصد حق بیمه برای کارکرد ناخالص پرداخت خواهد شد.

برای یادگیری بیشتر مقاله: بیمه اختیاری چیست را مطالعه کنید!

2. حق بیمه قراردادهای پیمانکاری غیرعمرانی

وقتی قراردادی مشمول طرح عمرانی نشود، در واقع حق بیمه شامل طرح قرارداد غیرعمرانی خواهد شد. در این حالت اگر پیمانکار مصالح را تامین کند، حق بیمه 7% دریافت می‌شود و اگر کارفرما مصالح مورد نیاز را تامین کند 15% برای حق بیمه در نظر گرفته خواهد شد. همچنین یک نهم مبلغ حق بیمه به عنوان حق بیمه بیکاری به مبلغ حق بیمه اضافه می‌شود.

3. حق بیمه قراردادهای پیمانکاری عمرانی خاص

قراردادهایی که موضوعات مختلف کاری مانند پیمانکاران دارای کارگاه تولیدی فنی و صنعتی، قراردادهای خرید و فروش، گازرسانی، قراردادهای نگهداری فضای سبز و خدمات شهری، حمل و نقل مواد نفتی، حمل و نقل دریایی، خرید و فروش و… را دارند، جزء قراردادهای عمرانی خاص محسوب می‌شوند. این مدل قراردادهای پیمانکاری قوانین خاص خود را داشته و بر اساس شرایط و قوانین خود، حق بیمه را نیز تعیین می‌کنند.

کسورات بیمه پیمانکاری چیست؟

به مبالغی که بر اساس قوانین مختلف از مبلغ اصلی قرارداد پیمانکاری و عمرانی کسر شود و با هدف خاص و در زمینه خاص صرف شود را کسورات بیمه پیمانکاری می‌گویند. کسورات بیمه قرارداد پیمانکاری به دو دسته کسورات قانونی و کسورات قراردادی دسته‌بندی می‌شوند.

کسوراتی که بر اساس قانون هر کشور تعیین می‌شود را کسورات قانونی گفته که شامل سپرده‌های خاص، حق بیمه افراد و انواع مالیات‌ها می‌شوند. اما کسوراتی که بر اساس توافق دو طرف قرارداد و خواسته‌های کارفرما در قرارداد ذکر شود را کسورات قراردادی می‌گویند. این کسورات مواردی مانند خسارت‌ها، کسر پیش دریافت و سپرده حسن انجام کار را در برمی‌گیرد. کسورات قراردادهای پیمانکاری شامل:

•  3% مالیات تکلیفی
• 10% سپرده حسن انجام کار
• 5% سپرده حق بیمه
• 10% مالیات بر اساس ماده 86 در صورتی که پیمانکار مشاور باشد و اگر شخص حقیقی باشد.

سخن آخر در مورد بیمه قرارداد پیمانکاری

قراردادهای بیمه پیمانکاری برای نظارت بر اجرای تعهدات پیمانکار در خصوص بیمه نمودن پرسنل شاغل در قرارداد انجام می‌شود. به‌طور کلی می‌توان گفت اگر شرکت یا سازمانی در طول انجام پروژه‌های خود، بخشی از کار را به مجموعه‌های دیگر به عنوان پیمانکار محول کند، بین کارفرما و پیمانکار قرارداد پیمانکاری بسته می‌شود که در آن به حق بیمه تمام افراد شاغل در مجموعه نیز رسیدگی می‌شود.

طبق قرارداد، حق بیمه پیمانکاری در این قراردادها باید توسط پیمانکار و یا مقاطعه‌کار به‌طور کامل پرداخت شود و کارفرما موظف است بر این فرآیند نظارت داشته باشد. ما در این مقاله به این موضوع پرداختیم که بیمه قرارداد پیمانکاری چیست و شرایط و ضوابط انجام آن به چه صورت است؛ امیدواریم مطالب برای شما مفید بوده باشد. شما می‌توانید نظرات و سوالات خود را در مورد بیمه قرارداد پیمانکاری با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول بیمه پیمانکاری