حسابداری منابع انسانی چیست؟ اهمیت، مزایا و ویژگی های آن

یکی از مباحثی که شرکت‌ها باید در رابطه با آن اطلاعات لازم را کسب کنند، حسابداری منابع انسانی است. حسابداری جزو مهم‌ترین بخش‌های هر شرکت محسوب می‌شود و این نوع سیستم حسابداری شامل بخش‌های مختلفی می‌گردد که نکات بسیاری دارد. در این مقاله از یاری تامین بررسی می‌کنیم که حسابداری منابع انسانی چیست و مزایا و ویژگی‌های آن را برمی‌شماریم.

تعریف حسابداری منابع انسانی

در تعریفی دیگر، این مفهوم را می‌توان تلفیقی از حسابداری و مدیریت منابع انسانی دانست. بر اساس این مفهوم، حسابداری در بخش‌های مربوط به منابع انسانی به کار می‌رود و منابع انسانی مانند سایر منابع فیزیکی موجود در سازمان در نظر گرفته می‌شوند. استفاده از این نوع حسابداری به این دلیل اهمیت دارد که در دنیای امروز، وجود اطلاعات برای اتخاذ تصمیمات مناسب و کاربردی در هر موضوعی ضروری خواهد بود. دقت داشته باشید که بیان راه حل یک مسئله بدون داشتن دانشی در مورد آن مسئله امکان‌پذیر نیست و این موضوع در رابطه با منابع انسانی نیز صدق می‌کند.

منابع انسانی در هر شرکت و سازمانی در کنار دیگر منابع قرار می‌گیرند و باید آنها را سازماندهی و بهینه‌سازی کرد. تمام توضیحات ذکر شده، تایید می‌کنند که حسابداری منابع انسانی باید تشکیل شود.

اگر حسابدار هستید و به قوانین بیمه تامین اجتماعی آشنایی ندارید؛ می‌توانید برای دریافت مشاوره بیمه، مقاله راه‌های دریافت مشاوره بیمه تامین اجتماعی را مطالعه کنید. فرآیندی که در این نوع سیستم انجام می‌شود، شامل موارد زیر است:

1. شناسایی و درک نیازهای سازمان و کارکنان شرکت
2. شناسایی و توسعه برنامه مناسب برای بخش منابع انسانی
3. اجرای برنامه‌ها در حوزه جذب کارکنان، گزینش، آموزش و توسعه آنها
4. حصول اطمینان از برخورد یکسان و منصفانه با تمامی کارکنان فارغ از پست و مقامی که دارند.
5. داشتن سیستم پرداخت حقوق دقیق و به‌روز

ویژگی های حسابداری منابع انسانی

از مهم‌ترین ویژگی‌های حسابداری منابع انسانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مدیریت منابع انسانی: این نوع حسابداری باعث می‌شود تا حسابدار راحت‌تر بتواند کارهای کارکنان از جمله استخدام، آموزش، توسعه و حتی اخراج آنان را مدیریت کند.

• مزایای کارکنان
• حقوق و دستمزد
• مدیریت سوابق کارکنان

برای یادگیری کاربرد، اهمیت و مزایای حسابداری مدیریت مقاله: حسابداری مدیریت چیست را بخوانید!

این نوع سیستم حسابداری کمک می‌کند تا حسابدار، مواردی از قبیل بیمه درمانی کارکنان و مزایای بازنشستگی را که جزوی از مزایای کارکنان به شمار می‌روند، کنترل و پرداخت نماید. حسابدار منابع انسانی باید پرداخت دقیق حقوق کارکنان را به درستی انجام دهد. وی باید هنگامی که حقوق کارکنان را پرداخت می‌کند، مواردی اعم از مالیات، بیمه و دستمزد اضافه کاری را در نظر گرفته و با محاسبه دقیق آنها، حقوق و دستمزد کارکنان را پرداخت نماید.

یکی دیگر از وظایف حسابدار در حسابداری منابع انسانی بررسی سوابق کارکنان است. وی باید تمامی موارد مهم مربوط به کارکنان اعم از ساعت ورود و خروج، سابقه کارکنان و غیره را مورد بررسی قرار دهد و با مشاهده مورد مشکوک، آن را به کارفرما ارجاع .

اگر حسابدار هستید و با فرایند حسابرسی بیمه آشنایی ندارید مقاله: حسابرسی بیمه تامین اجتماعی چیست؟ را بخوانید.

اهمیت حسابداری منابع انسانی

در بخش‌های قبلی توضیح دادیم که حسابداری منابع انسانی چیست و ویژگی‌های مختلف آن را برشمردیم. بر اساس نظریات بسیاری از اقتصاددانان، نیروی انسانی یک ثروت محسوب می‌شود و به همین دلیل حسابداران باید تغییرات این ثروت را ثبت کنند و در رابطه با آنها تجزیه و تحلیل انجام دهند.

این دلایل نشان از اهمیت بالای حسابداری منابع انسانی دارد که نوعی ابزار برای سنجش دقیق ارزش منابع انسانی و خدمات ارائه شده در نظر گرفته می‌شود. در واقع این نوع حسابداری، بهترین ابزار برای رسیدن به هدف موردنظر است.

لازم به ذکر است که این سیستم در شرکت‌هایی که بر پایه خدمات انسان‌محور شکل گرفته‌اند، اهمیت بیشتری خواهد داشت. همچنین باید گفت که شرکت‌های موردنظر، نیروی انسانی را به عنوان دارایی اصلی خود می شناسند. سیستم حسابداری منابع انسانی در ابتدا با تمرکز بر شرکت‌های خدماتی تشکیل شد و سپس در تمامی سازمان‌ها شکل گرفت. نیروی انسانی برای شرکت‌های خدماتی بسیار مهم است و تحلیل‌ها و گزارش‌های این شرکت‌ها بیشتر در بخش منابع انسانی انجام می‌شود.

مطالعه بیشتر: حسابداری خدماتی چیست و چگونه انجام می شود؟

مزایای استفاده از حسابداری منابع انسانی

از مزایای حسابداری منابع انسانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کمک به تعیین میزان نرخ بازگشت سرمایه (ROI)
• افزایش بهره‌وری کارکنان
• آموزش و توسعه بهتر کارکنان
• تدوین سیاست‌های منابع انسانی

با استفاده از این نوع سیستم می‌توان محاسبه تمامی هزینه‌های انجام شده برای نیروی انسانی را انجام داد. استفاده از این سیستم حسابداری کمک می‌کند تا زحمات و خدمات کارکنان نادیده گرفته نشود و باعث می‌شود تا کارکنان برای ادامه کار انگیزه بیشتری داشته باشند.

این نوع سیستم حسابداری به شرکت یا سازمان کمک می‌کند تا هر کارمند بتواند عملکرد واقعی خود را بهتر بشناسد. یکی دیگر از مزایای حسابداری منابع انسانی این است که به تدوین سیاست‌های منابع انسانی در شرکت کمک می‌کند. سیاست‎های بهتر در شرکت باعث می‌شود تا کارمندان رضایت بیشتری داشته باشند.

• مشهور شدن شرکت

وجود حسابدار منابع انسانی نشان می‌دهد که شرکت برای کارکنان خود ارزش زیادی قائل است و درنتیجه استعفای کارکنان کاهش می‌یابد. همین امر باعث می‌شود تا شرکت مشهورتر گردد و بهترین افراد برای کار در شرکت استخدام شوند.

اهداف حسابداری منابع انسانی

حسابداری منابع انسانی تنها برای شناسایی ارزش منابع مورد استفاده توسط شرکت انجام نمی‌شود و اهداف دیگری را نیز در نظر دارد. این نوع سیستم حسابداری مفاهیم دیگری مانند مدیریت نیروی انسانی را نیز در نظر می‌گیرد و به ارتقای کمی و کیفی تولیدات و خدمات منجر می‌شود. از مهم‌ترین اهداف این نوع حسابداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• در نظر گرفتن ارزش منابع انسانی در گزارش‌ها و صورت‌های مالی.
• آموزش روش‌های صحیح تفکر به روسای سازمان‌ها و مدیران شرکت‌ها. بر اساس تفکر شکل گرفته در این سیستم حسابداری، کارمندان شرکت باارزش‌ترین منابع آن در نظر گرفته می‌شوند و تصمیمات گرفته شده در شرکت در وهله اول باید به نفع نیروی انسانی باشند.
• ارتقاء سطح کیفی کارکنان و افزایش راندمان آنها با استفاده از برنامه‌های آموزشی.
• تجزیه و تحلیل تغییرات ایجاد شده در سرمایه انسانی از قبیل سرمایه‌های انسانی حفظ شده، از بین رفته و یا توسعه یافته.
• محاسبه میزان تأثیر مثبت کارکنان بر روی سایر منابع.
• جمع‌آوری اطلاعات و داده‌هایی که برای مدیران ضروری است.
• تعیین و تشخیص تمامی اطلاعات مربوط به نیروهای انسانی که برای شرکت یا سازمان لازم است.

برای مطالعه بیشتر مقاله: حسابداری مالی چیست؟ اهمیت و کاربرد آن را بخوانید!

شیوه های بررسی اطلاعات در حسابداری منابع انسانی

در بررسی اطلاعات حسابداری منابع انسانی دو رویکرد وجود دارد که در این بخش به بررسی آنها می‌پردازیم.

هزینه یابی منابع انسانی

ارزش گذاری منابع انسانی

هر نیرویی در یک سازمان یا شرکت، باارزش است و آن را با مفاهیمی که در اقتصاد وجود دارد، تعریف می‌کنند. براساس نظر کارشناسان حسابداری منابع انسانی ارزش هر فرد در سازمان یا شرکت برابر است با ارزش فعلی خدماتی که آن شخص می‌تواند در زمان مشغول به خدمت ارائه دهد. در ادامه با روش‌های محاسبه این ارزش آشنا می‌شویم:

• ارزش اقتصادی فعلی
• ارزش جایگزینی
• ضریب ارزش
• مزایده
• بهای تمام شده

این روش بر طبق نظریه ایروینگ فیشر عمل می‌کند و بر طبق آن، سرمایه به معنای ارزش تنزیل شده درآمدهایی است که در آینده به دست می‌آید. به هزینه‌هایی که برای جایگزین کردن نیروی جدید با نیروی قبلی خرج می‌شود، ارزش جایگزینی می‌گویند که شامل هزینه‌های انتقال و اخراج نیز می‌گردد. در روش ضریب ارزش، از فرمول ساده برای محاسبه ارزش منابع انسانی استفاده می‌کنند.

این فرمول می‌گوید که ارزش منابع انسانی برابر با اختلاف ارزش کل و ارزش دفتری شرکت است. شرکت یا سازمان می‌تواند نیروی انسانی متخصص خود را به مزایده بگذارد و مدیری که بیشترین پیشنهاد را دهد، می‌تواند نیرو را در اختیار گیرد. طبق این روش، هزینه‌های خرج شده برای استخدام و آموزش کارکنان، به صورت مستقیم در ارزش نهایی آنها تاثیرگذار خواهند بود که به آن مخارج هزینه‌های تمام شده نیز می‌گویند.

نظرات کارشناسان در مورد حسابداری منابع انسانی

نظرات و مفاهیمی که در حسابداری منابع انسانی مورد بررسی قرار می‌گیرند، موافقان و مخالفانی دارد. برخی از کارشناسان معتقدند که انسان نباید مثل سایر دارایی‌ها و منابع در نظر گرفته شود و باور دارند که انسان قابل تملک نیست. موافقان این سیستم حسابداری نیز در مقابل اعتقاد دارند که در گزارش‌های مالی تنها ارزش خدمات و توانایی‌های فردی در نظر گرفته می‌شود و خود او مورد بحث نخواهد بود.

برخی از کارشناسان نیز معتقدند که ارزش‌گذاری خدماتی که یک فرد ارائه می‌دهد را نمی‌توان به صورت دقیق محاسبه کرد و همیشه محاسبه آن با خطای بسیار بالایی همراه خواهد بود. از طرف دیگر، موافقان این نوع سیستم حسابداری می‌گویند که محاسبه این ارزش ممکن است که با خطا همراه باشد ولی از درج نکردن آن در گزارش‌های مالی بهتر است.

برخی از کارشناسان معتقدند که در صورت در نظر گرفتن این نوع حسابداری، همیشه در محاسبات مالی درج شده ابهام وجود دارد. بنابراین استفاده از حسابداری منابع انسانی ممکن است که مشکلاتی را برای محاسبه سود و زیان احتمالی در آینده به وجود آورد.

از طرف دیگر، موافقان این مفهوم معتقدند که امکان بروز خطا در محاسبه سود یا زیان همیشه وجود دارد و فقط به این سیستم محدود نمی‌شود.

اگر حسابدار هستید و با شرایط، انواع و خدمات بیمه آشنایی ندارید مقاله: بیمه تامین اجتماعی چیست؟ را بخوانید.

مشکلات و موانع حسابداری منابع انسانی

حسابداری منابع انسانی نیز همانند هر سیستم دیگری ممکن است مشکلاتی را به همراه داشته باشد. یکی از مهم‌ترین مشکلات در این نوع سیستم حسابداری، نبود یک فرمول دقیق برای محاسبه ارزش منابع انسانی است. وجود نداشتن اطلاعات کافی حسابرسی شده و دشواری‌های جمع‌آوری اطلاعات از افراد مختلف باعث شده است تا بحث گزارش‌گیری با چالش‌های بزرگی مواجه شود. از مهم‌ترین چالش‌هایی که در این سیستم حسابداری وجود دارد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دشواری جمع‌آوری اطلاعات
• هزینه بالای پیاده‌سازی
• عدم استقبال کارمندان و کارکنان
• پیچیدگی بیش از حد الگوها
• نبود یک استاندارد واحد
• برخوردهای سلیقه‌ای مدیران در استفاده از این سیستم
• ناآگاهی مدیران و روسای سازمان‌ها از مزایای این نوع سیستم

سخن پایانی

شرکت‌ها و سازمان‌ها در کسب‌وکار خود با چالش‌ها و مشکلات زیادی مخصوصاً در بخش منابع انسانی روبه‌رو می‌شوند. برای مقابله با این مشکلات باید کارهای مختلفی را انجام داد که حسابداری منابع انسانی یکی از بهترین این کارهاست

در این مقاله مشاهده کردید که حسابداری منابع انسانی چیست و از چه مزایا و ویژگی‌هایی برخوردار است. این نوع سیستم حسابداری در روش‌های مختلفی انجام می‌شود که از آن جمله می‌توان به هزینه‌یابی منابع انسانی و ارزش‎‌گذاری منابع انسانی اشاره کرد.

منبع: https://www.charteredclub.com

سوالات متداول حسابداری منابع انسانی